سولههای صنعتی؛ از دیروز تا امروز
تا پیش از ساخت شهرکهای صنعتی که محل تجمع سوله های صنعتی می باشند، نظم و ساختار مندی خاصی بر واحدهای صنعتی و کارخانجات وجود نداشت و آنچه در این بین رنج آور بود، تبدیل بیرویه اراضی کشاورزی به کارخانه بود که در اقصی نقاط کشور، مشاهده میشد. هدف اصیل ایجاد شهرک صنعتی، علاوه بر انتقال تمرکز جمعیت از پایتخت و کلانشهرها به سایر نقاط، یکپارچه سازی واحدهای صنعتی به منظور خدمت رسانی بهتر بوده است که در دهههای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رشد چشمگیری داشته است.
هر شهرک صنعتی از تعداد زیادی سوله صنعتی و سوله خدماتی و صنایع سنگین در متراژهای متغیر و با کاربریهای متنوع، تشکیل شده است که در یک لی اوت منظم، در کنار یکدیگر ساخته میشوند و با تعبیه چندین واحد خدماتی و اداری مختلف، کار خدماتدهی به آنها صورت میپذیرد. تا سال 1400، بیش از 100.000 کارگاه صنعتی در کشور به ثبت رسیده است که از میان آنها، بیش از 40 درصد آنها در تهران مشغول به کار هستند؛ هر چند شمار زیادی از آنها، هنوز در مکانهای فیزیکی نامناسب و فاقد استانداردهای صنعتی مشغول فعالیت هستند.
یک سوله صنعتی با کیفیت قادر است فضای ایدهآل مورد نیاز برای هر نو کسب و کاری را به بهترین شکل ممکن فراهم نماید.
انواع سولههای صنعتی بر حسب نوع کارفرما
سوله صنعتی با کارفرمای حقیقی
گاه در موارد خاص پیش میآید که افراد حقیقی اقدام به ساخت سوله صنعتی در زمینهای شخصی خود میکنند. متداولترین سازههایی که به این صورت ساخته میشوند، سوله انبار کالا، سوله سایهبان و سوله سردخانه میباشند که با هدف تأمین مقاصد صنعتی، احداث و مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. در این صورت وضعیت، خود مالک زمین است که با شرکت سوله سازی قرارداد ساخت سوله را به امضا میرساند و هزینه ساخت سوله را در کلیه مراحل کار، تأمین خواهد نمود.
سوله صنعتی با کارفرمای حقوقی
معمولاً در شهرکهای صنعتی، مجوز ساخت و ساز شخصی به صاحبان مشاغل داده نمیشود. آنچه رخ میدهد این است که یک گروه تحت عناوینی چون هیئت مؤسس، هیئت امنا یا هیئت مدیریه ، تحت عنوان یک هویت حقوقی تشکیل شده و کارفرمای پروژه ساخت سولههای صنعتی در زمینهای خالی خواهد بود. این هیئت از طریق امضای قرارداد با یک شرکت سوله سازی معتبر، بر ساخت و تجهیز این سوله ها نظارت دارد.
بدیهی است نهادهای نظارتی مانند سازمان صنایع کوچک و نواحی صنعتی و سازمان نظام مهندسی در بالاترین سطح و اتحادیههای صنوف و مشاغل صنعتی در ردههای پایینتر، بر کیفیت توسعه و تجهیز سولههای صنعتی نظارت دارند. در این صورت وضعیت، معمولاً کار ساخت سوله به پایان رسیده و سپس فروش سوله در دستور کار قرار میگیرد.
نکته ضروری که باید در اینجا به آن اشاره کرد، این است که بسیاری از افراد بدون داشتن اطلاعات کافی اقدام به ساخت سوله میکنند. در ادامه توضیح خواهیم داد که این امر باعث طولانی شدن روال اجرایی کار، هزینهکرد مازاد، خواب سرمایه و نتیجه نامناسب در خروجی کار خواهد شد. علاوه بر این بعد از گذشت زمان نیز میتواند اشکالات فنی بسیاری را به همراه داشته باشد.
صنایع فلزی صنیع سازه با سال ها تجربه ، و احداث سالن و سوله های صنعتی در سراسر ایران برای مشاغل مختلف، روش هایی را فرا گرفته است که با بکارگیری آن در روال ساخت سوله از 30 تا 50 درصد در هزینه ساخت سوله می توان صرفه جویی نمود.
قطعات اصلی سوله صنعتی کدام است؟
در حالت کلی سولههای صنعتی به صورت اسکلت فلزی با سقف شیبدار آماده و ساخته میشوند.
این نوع سازهها دارای قطعات مختلفی میباشند که عبارتند از :
-
ستونهای اصلی با جان تیر ورقی
-
ستونهای اصلی شیبدار سقف
-
بادبندهای سقفی
-
بادبندهای دیواری
-
رفترها
-
اتصالات پیچ و مهره
به دلیل نوع کاربری صنعتی ، ساخت سوله صنعتی از نظر طراحی با سایر سازه های فلزی متفاوت است. بخصوص اینکه ستون ها و سقف در این نوع اسکلت های فلزی متفاوت بوده و دارای شیب می باشند. از جمله تفاوت های دیگر این سازه ها ، دهانه های بزرگتر نسبت به سایر سازه های فلزی است.
به همین دلیل با هدف بالا بردن مقاومت اسکلت سوله و ساخت تیرها و ستون ها در ابعاد بزرگتر نمی توان از پروفیل های آهنی موجود در بازار استفاده کرد ، در نتیجه بهترین متریال برای این منظور استفاده از تیر ورق های فولادی است. بسیار مشاهده شده است که ساخت سوله صنعتی با استفاده از سازه های خرپایی و اسکلت های فلزی قوطی شکل ، از مقاومت چندانی برخوردار نیستند.
در نتیجه بعد از گذشت مدت زمانی ، موجب بروز خسارت ، تعطیلی در کار و ایجاد هزینه های اضافه برای کارفرما شده است. تولید سوله با تیر ورق های فولادی ، تحویل فوری سوله و نصب همزمان از خدمات ما به مشتریان محترم می باشد.
مراحل ساخت سوله صنعتی
طراحی و ساخت سوله امری است بسیار فنی و تخصصی که علاوه بر دقت بالا ، نیازمند رعایت فاکتورهای بسیار مهمی است که کم توجهی در آن می تواند هزینه های بسیار جبران ناپذیری برای تولید کننده و کارفرما داشته باشد.سهل انگاری در طراحی و ساخت سوله می تواند نتیجه معکوسی در پی داشته باشد که علاوه بر پائین آمدن استحکام و مقاومت سازه ، از لحاظ زمان و صرف هزینه نیز باعث متضرر شدن مشتریان شود.
الزامات مهم در ساخت سوله صنعتی
موارد زیادی وجود دارد که باید در ساخت سوله صنعتی به آنها توجه داشت. این موارد آنقدر مهم هستند که حتی پیش از شروع به فرآیند نقشهکشی و طراحی، باید آنها را مورد نظر قرار داد. در ادامه به برخی از این موارد بطور شفاف خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید؛
استحکام کافی سقف و طراحی مناسب برای نصب جرثقیل سقفی
آنچه بدون تردید مورد نیاز هر سوله صنعتی خواهد بود، جرثقیل سقفی است. تخلیه اولیه محمولههای مواد اولیه و بارگیری محصولات، چیدمان و جابجایی احتمالی ایستگاههای کاری و …، از جمله مواردی است که حضور جرثقیل سقفی را در سوله صنعتی به یک ضرورت بدون انکار برای هر سوله کارگاهی تبدیل خواهد نمود.
چنانچه قصد نصب جرثقیل سقفی را دارید، بسته به اینکه حمل بار تا چه تناژی مورد نیاز واحد صنعتی شماست و با عنایت به این موضوع که هر جرثقیل با چه عرض دهانه سوله در تناسب است، باید از قبل نسبت به استحکام سقف و تعبیه نقشه ریلها مبادرت شود.
توجه به عرض دهانه در سولههای صنعتی
با توجه به جنس صنعتی که قرار است در سوله مربوطه مشغول به کار شود و ابعاد ماشینآلات رایج در آن صنعت، بهترین اندازه برای دهانه سوله مذکور مشخص خواهد شد که معمولاً بین 25 تا 35 متر، از سوی سوله سازان در نظر گرفته میشود. علاوه بر عرض دهانه، سایر قطعات سوله صنعتی نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند و باید در انتخاب ابعاد و نیز در ساخت آنها، دقت بسیار به عمل آید.
نکات اصلی طراحی سوله صنعتی
نکات مهمی را که در طراحی سوله صنعتی باید مد نظر قرار داد، میتوان بصورت زیر عنوان کرد :
میزان نیروی وارده باد و برف و زلزله
ارتفاع جانبی سوله
محاسبه ارتفاع تاج سوله (محل اتصال دو شیب سقف)
محاسبه شیب سقف
محاسبه دهانه عرضی سوله
طول سوله و تعداد ستون های مورد استفاده
میزان بار وارده جرثقیل سقفی
نوع پوشش سقف سوله
با لحاظ کردن اطلاعات بالا و رعایت ابعاد سوله، اقدام به طراحی سوله میگردد. سپس نقشهها به واحد ساخت و تولید ارائه میشود. در این مرحله تیمهای مهندسی و اجرایی با رعایت دقیق موارد ذکر شده در نقشههای طراحی شده ، اقدام به ساخت سوله مینمایند.
حساسیت های ساخت و مونتاژ سوله های صنعتی
در روال ساخت سوله، مونتاژ و تنظیم قالبها و جوشکاری بال های سوله، کاری بسیار حساس میباشد. لازم به ذکر است که میل مهارهای جانبی سوله میبایست بصورت همزمان و در کمترین زمان اجرا گردند. زیرا یکی از نقاط ضعفی که در سازههای فلزی سوله پیش میآید ضعف پایداری سوله در برابر فشارها و نیروهای جانبی است که بر آن وارد میشود. البته این موضوع توسط مهار بندهای جانبی کاملا کنترل میشود.
البته لازم به ذکر است که زمان اجرای آن از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار است. سوله پیشساخته که با مقاصد صنعتی تطبیق داده شده است، پیشنهاد اول ما، خصوصاً برای هر استارتآپ صنعتی است که به دنبال مدیریت هزینههای خود میباشد.
صنایع فلزی صنیع سازه، مجموعهای را پدید آورده است که جمعی از متخصصان و کارشناسان باتجربه در امور طراحی اسکلت سوله ، نقشهکشی فنداسیون و ساختمان سوله را در اختیار دارد. این گروه با تجربه، در اسرع وقت و به صورت رایگان، آماده خدمت رسانی به کارفرمایان محترم و مدیران مشاغل صنعتی و تولیدی میباشد.
روش ساخت انواع سوله
۱ – سوله خرپایی ( سوله سبک ، سوله HSS ، سوله سبک قوسی )
۲- سوله تیر ورقی ( سوله سنتی ، سوله سنگین )
۳ – سوله UBM
۴- سوله دست دوم ( که البته اصولا فقط به روش تیر ورقی موجود هستند )
ساخت سوله سبک در انواع سوله
یکی از انواع سوله های موجود ، سوله های ساخت سوله سبک در انواع سوله هستند ( به سوله سبک ، سوله سبک خرپایی یا سوله خرپایی هم میگویند ) این مقاله به شرح مراحل ساخت سوله خرپایی اختصاص داده شده است , تمامی ویژگی ها , مزایا و معایب سوله های خرپایی را شرح خواهیم داد .
این نوع سوله ها در ایران قدمتی در حدود ۱۰ سال دارند اما در اروپا قدمتی بالغ بر ۳۰ سال دارند.
سوله های قدرتمند خرپایی روش ساخت پیچیده ای دارند که همین مساله هم موجب شده تا بسیاری از سازندگان در ایران از عهده آن بر نیایند و قادر به ساخت سوله های باکیفیت خرپایی نباشند در نتیجه تعداد سازندگان این روش بسیار محدود است و قطعا کمتر از ۱٪ می باشد.
مراحل ساخت سوله خرپایی تماما توسط مهندسین و متخصصین ماهر صورت می گیرد چرا که کوچکترین سهل انگاری در طراحی و ساخت سوله های خرپایی موجب خسارات هنگفتی خواهد شد و قابل جبران نیستند .
مراحل ساخت سوله خرپایی شامل طراحی , فونداسیون سازی , ساخت , آماده سازی و نصب سوله است که هر یک از این مراحل متخصص و مهندس مربوط به خود را می طلبد .
یکی از مراحل ساخت سوله خرپایی طراحی آن است؛ نوع طراحی ظاهری سوله به سلیقه مشتری بر می گردد که در ابتدای سفارش تعیین می کند چه سازه ای با چه معماری طراحی را در ذهن دارد.
مهندسین و طراحان در این نوع سوله از نرم افزارهای قدرتمندی بهره می برند تا بتوانند انواع بار وارده به این نوع سازه ها را در تمام نقاط سوله تقسیم کنند تا بتوانند با مقدار کمتری فولاد سازه محکمتر و قدرتمند تری بسازند.
سوله های خرپایی به سوله های ارزان قیمت هم معروف هستند اگرچه در ساخت آن ها از بهترین و مرغوب ترین متریال استفاده شده است اما روش ساخت این نوع سوله ها و مصرف کمتر فولاد موجب شده است تا قیمتی ارزان و مقرون به صرفه داشته باشند که ساخت و خرید آن هم به نفع سازنده و هم به نفع خریدار خواهد بود .
برای اینکه مراحل ساخت سوله خرپایی با دقت و اصولی صورت گیرد لازم است که از تجهیزات و نرم افزارهای پیشرفته و به روزی استفاده شود که این به شرکت سوله ساز بستگی دارد .
مزایا و معایب سوله سبک
مزایای انواع سوله خرپایی
• سوله های خرپایی همانطور که گفته شد سازه هایی ارزان قیمت هستند .
• سوله های خرپایی در مدت زمان کوتاهی طراحی و ساخته می شوند .
• سوله هایی باکیفیت و بسیار مقاوم در برابر حوادث احتمالی هستند .
• دهانه انواع سوله های خرپایی انعطاف پذیر است و می توانند تا بیش از 100 متر هم بدون ستون میانی ساخته شوند .
• متریال و مصالح به کار رفته در ساخت سوله های خرپایی درجه یک هستند و عمده فولاد آن از مقطع پروفیل استفاده می شود .
• امکان نصب انواع تجهیزات در سوله های خرپایی وجود دارد .
• می توان جرثقیل های سقفی با تناژ بالا را در این سوله ها بدون محدودیت نصب کرد .
• امکان باز و بسته کردن قطعات سوله های خرپایی به جهت انتقال سازه به محل دیگر و ارتقاء آن وجود دارد .
• سوله های خرپایی مناسب برای هر نوع کاربری صنعتی و غیرصنعتی هستند .
• در سوله های سبک خرپایی میتوان انواع پوشش سقف از جمله پوشش سقف یو پی وی سی هم کار کرد .
معایب سوله سبک
تا کنون هیچ گونه محدودیتی برای سوله های خرپایی پیدا نشده است ، از همین رو اغلب، خریداران را به سمت خرید سوله های خرپایی سوق داده است، اما شاید با دقت بیشتر بتوان یک ایراد از این سوله ها گرفت؛
آن ایراد این است که در دهانه های کوچکتر از ۱۸متر ، قیمت آنها از ساخت سوله به روش تیر ورق معمولا بیشتر خواهد شد، اما ، در سوله های بیش از ۱۸ تا ۲۲ متر تقریبا قیمت برابری دارند و از دهانه ۲۲ متر به بالا شروع به اختلاف قیمت با سوله قدیمی سنگین می کند و تا جایی این شکاف پیش می رود که می تواند حتی به یک ششم قیمت سوله تیر ورقی هم برسد.
به عنوان مثال ما سوله ای را با دهانه ۸۰ متر بدون ستون میانی و ارتفاع ۹ متر با روش سوله سبک خرپایی ساخته ایم که ما در هر متر مربع این سازه فقط ۴۸ کیلوگرم فولاد مصرف کرده ایم البته با اجزای کامل شامل ( بیس پلیت ، فریم های ستون و سقف ، وال پست ، استرات ،باد بند کشی کامل (ستون و سقف ) و تیر ریزی های سقف ) و البته با دفترچه محاسبات و مورد تایید نظام مهندسی. حالا اگر همین سازه را می خواستیم با تیر ورق بسازیم برای آنکه بتوانیم دفترچه محاسبات بگیریم و تاییدیه نظام مهندسی باید در هر متر وزنی بالغ بر ۱۲۰ کیلوگرم در هر متر مربع فولاد مصرف می کردیم ( یادتان باشد که این سازه بدون ستون میانی بوده است )
ساخت سوله تیر ورقی
یکی دیگر از انواع سوله ، ساخت سوله تیر ورقی هست.سوله تیر ورقی قدیمی ترین نوع سوله است که در ایران و سایر کشورها ساخته شده است و با توجه به اینکه در اروپا و سایر کشور ها شدیدا تقاضا برای این نوع سازه کاهش پیدا کرده ولی همچنان در ایران تقاضا بسیار زیاد هست و دلیل آن این است که متاسفانه ۹۹٪ سازندگان ایرانی هنوز با روش های قدیمی کار می کنند و دانش و فن بروزی ندارند. به همین دلیل کارفرمایان برای ساخت سوله خود مدام با سازندگان سوله تیر ورقی بر می خورند و احتمال کمی هست که با سازندگان روش های دیگر آشنا شوند.
معایب و مزایای سوله تیر ورقی
در گذشته نرم افزارهای قوی محاسباتی وجود نداشت و دانش فنی نیز بسیار پایین بود و از همه مهمتر این که قیمت مصالح و ورق فولادی با توجه به درآمد ها، پایین بود و بخاطر نبود نرم افزارهای محاسباتی سوله سازان بصورت تجربی و برای اطمینان خاطر بیشتر از مقادیر زیاد فولاد در ساخت سوله تیر ورقی استفاده می کردند تا بتوانند سازه را در مقابل بارهای باد و برف پایدار نگه دارد ، از این رو به این سازه ها سازه سنگین هم میگویند.
نکته : عجله نکنید و زود قضاوت نکنید! درسته که در اینجا بیشتر صحبتهای منفی از معایب و مزایای سوله تیر ورقی کردیم اما به این نکته هم توجه کنید که هنوز هم برای بعضی از مشاغل بهترین گزینه و اقتصادی ترین گزینه هست حتی در مقابل ساخت سوله خرپایی سبک.
با توجه به نکته بالا می خواهیم کمی دقیق تر به این موضوع نگاه کنیم.
اصولا تفاوت وزن فولاد مصرفی در دهانه های زیر ۱۷ متر و ارتفاع زیر ۶ متر در هر دو روش ساخت سوله تیر ورقی ( البته در صورتی که طراحی نقشه آن بدون نقص باشد ) و سوله خرپایی در حدود بین ۲ الی ۵ کیلوگرم در هر متر مربع هست ، و چون میزان مصرف فولاد برای ساخت این سایز سوله های تفاوت زیادی با هم ندارند ممکن است که سوله تیر ورق در سایزهای زیر ۱۸ متر دهانه ارزانتر باشد.
سوال
اگر وزن فولاد مصرفی در سوله های دهانه زیر ۱۸ متر در روش ساخت سوله خرپایی بین ۲ تا ۵ کیلو پایینتر است،
پس چرا ساخت سوله تیر ورق کمی ارزانتر و اقتصادی تر است؟
جواب
به دلیل اینکه در ساخت سوله خرپایی سبک از مقطع پروفیل استفاده می شود و قیمت پروفیل نسبت به قیمت ورق گرانتر می باشد و نکته بعدی اینکه اجرت ساخت سوله سبک کمی بالاتر از سوله تیر ورقی هست. خب تا اینجا فهمیدیم که ممکنه سوله های زیر ۱۸ متر دهانه در ساخت به روش تیر ورق کمی ارزانتر باشد.
سوال
از لحاظ کیفیت ساخت کدام بهتر است؟ و اینکه همیشه سوله سبک گرانتر است؟
جواب
خب قطعا کیفیت ساخت سوله خرپایی بالاتر است چون هم مصالحش بهتر است و هم سازه برتر حال حاضر اروپاست و همگام با تکنولوژی روز است. و در مورد قیمت هم باید بگویم که خیر همیشه گرانتر نیست و فقط در دهانه کوچک ممکن است گرانتر باشد اما از دهانه بالاتر از ۱۸ متر قیمت ساخت سوله سبک خرپایی مناسب تر می شود و هرچقدر که دهانه بیشتر می شود اختلاف قیمت نیز بیشتر می شود و قیمت سوله سبک خرپایی به شدت کاهش پیدا می کند.
دقت کنید و ببینید در دهانه ۲۸ متر چقدر ورقها و ابعاد آنها بزرگ است ، بیش از ۶۰ کیلوگرم در متر مربع ، حالا می توان یک سوله را با کمتر از ۳۰ کیلوگرم در هر متر با روش ساخت سوله سبک خرپایی ساخت و البته بسیار مقاوم تر و محکمتر.
ساخت سوله UBM در انواع سوله
یکی دیگر از روشها ، ساخت سوله UBM در انواع سوله ها می باشد. می توان گفت که جدید ترین روش در سوله سازی می باشد و فقط چند سال هست که این تکنیک وارد ایران شده است.
متریال اصلی در سوله UBM ورق گالوانیزه است که این ورقها در هنگام ساخت به صورت خام به محل اجرای سوله برده می شوند و در همانجا توسط دستگاههای رول فورمینگ که توسط پیمانکار به محل ساخت برده شده فرم می گیرند و در نهایت با دستگاهی به نام سیمر (simer) به هم دوخته می شوند.
سوله UBM اصولا به صورت قوس کامل ساخته می شوند و فرمی شبیه به تونل به خود می گیرند. عایق سقفی که می توان بر روی سقف این سازه ها کار کرد از جنس پلی ارتان می باشد. از آنجایی که این نوع سازه ها با فولاد ساخته نمی شوند ، قیمت پایینتری دارند چون در این سازه ها مصرف دیوار هم می تواند به صفر برسد اما خلاف تصورات بعضی از کارفرمایان باید گفت که این سوله هم نیاز به فنداسیون دارد.
معایب و مزایای سوله UBM
مزایای سوله UBM
سوله یو بی ام سرعت ساخت بهتری دارند نسبت به سوله های تیر ورقی
سوله ubm در مقابل باد و برف استقامت خوبی دارند ( به دلیل قوس خیلی زیاد )
قیمت تمام شده شان پایینتر است
و با توجه به پوشش پلی ارتان عایق خوبی در گرما و سرما دارند.
معایب سوله UBM
۱- سوله یو بی ام بی هیچ عنوان برای کاربری دامداری و مرغداری مناسب نیست ، زیرا عایق پوشش سقف سوله آن از پلی ارتان هست که به صورت پاششی از داخل به سقف سازه می پاشند. بخاطر بافت و منافذ زیاد پلی ارتان به شدت بو و میکروب و باکتری ها را به خود جذب می کند و قابل ضد عفونی شدن هم نیست. برای همین اگر بیماری ای به سراغ دام و یا طیور بیاید دیگر باید خسارات کلانی را متحمل بشوید.
۲- در سوله یو بی ام با توجه به پوشش پلی ارتان و معایب آن که گفته شد ، وزارت بهداشت نیز برای مصارف بیمارستانی ، دارویی و مواد غذایی به آن مجوز نم یدهد.
۳- در این سوله ها نمی توان از جرثقیل سقفی استفاده نمود.
۴- قوس زیاد آن باعث می شود که نتوان از جرثقیل دروازه ای هم استفاده کرد.
۵- قابلیت جابجایی مثل سوله های خرپایی و سبک را ندارند چون همانطور که گفته شد ورق ها توسط دستگاه به هم دوخته می شوند و قابلیت جداسازی بدون آسیب را ندارند. همچنین ورق های خم خورده بزرگ و طویل را دیگر نمی توان جابجا کرد.
۶- امکان شل شدن دوخت ها بعد چندین سال وجود دارد .
۷- حتی فروش این سوله ها به عنوان ضایعات هم اصلا به صرفه نیست .
۸ – نهایت و بزرگترین سوله یو بی ام فقط تا دهانه ۳۰ متر قابل اجرا هست .
۹- قابلیت ایجاد طبقات را هم ندارد .